Thở khò khè (Wheezing) là triệu chứng phổ biến của các bệnh liên quan đến đường hô hấp, đặc trưng bởi tiếng rít hoặc khò khè khi thở. Triệu chứng này thường xuất hiện khi luồng không khí qua phổi bị cản trở do viêm, co thắt hoặc tắc nghẽn. Thở khò khè có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng nghiêm trọng hơn ở trẻ em và người mắc bệnh mãn tính.
**Triệu chứng đi kèm**
- Tiếng rít cao khi thở ra hoặc hít vào.
- Khó thở, cảm giác tức ngực.
- Ho khan hoặc ho có đờm.
- Da tím tái (trong trường hợp thiếu oxy nghiêm trọng).
**Nguyên nhân gây thở khò khè**
1. **Hen suyễn**: Co thắt phế quản khiến đường thở hẹp lại.
2. **Viêm phế quản**: Nhiễm trùng gây sưng và tăng tiết dịch nhầy.
3. **Dị ứng**: Phản ứng với phấn hoa, bụi hoặc lông động vật.
4. **Viêm thanh quản**: Phù nề dây thanh âm, phổ biến ở trẻ nhỏ.
5. **Trào ngược dạ dày**: Axit trào ngược kích thích đường thở.
6. **Vật lạ mắc kẹt**: Đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em.
**Chẩn đoán và xử lý**
- **Khám lâm sàng**: Bác sĩ nghe phổi bằng ống nghe để xác định vị trí tắc nghẽn.
- **Chụp X-quang**: Loại trừ viêm phổi hoặc dị vật.
- **Đo chức năng hô hấp (Spirometry)**: Đánh giá mức độ tắc nghẽn phế quản.
- **Xét nghiệm dị ứng**: Xác định tác nhân gây kích ứng.
**Phương pháp điều trị**
- **Thuốc giãn phế quản** (Ví dụ: Salbutamol): Giảm co thắt cấp tính.
- **Corticosteroid dạng hít**: Kiểm soát viêm mãn tính trong hen suyễn.
add- **Kháng sinh**: Nếu nguyên nhân do nhiễm khuẩn.
- **Tránh tác nhân dị ứng**: Sử dụng máy lọc không khí, vệ sinh nhà cửa.
- **Bài tập thở**: Cải thiện dung tích phổi.
**Khi nào cần đến bệnh viện?**
- Thở khò khè đột ngột kèm khó thở dữ dội.
- Môi hoặc đầu ngón tay chuyển tím.
- Không đáp ứng với thuốc giãn phế quản sau 20 phút.
- Trẻ em dưới 2 tuổi có tiếng thở bất thường.
**Phòng ngừa**
- Tiêm vaccine cúm và phế cầu định kỳ.
- Không hút thuốc và tránh khói thuốc thụ động.
- Uống đủ nước để làm loãng đờm.
Thở khò khè không chỉ là dấu hiệu cảnh báo sớm mà còn có thể đe dọa tính mạng nếu bỏ qua. Hiểu rõ nguyên nhân và tuân thủ phác đồ điều trị giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả.
**Tài liệu tham khảo**:
1. Bộ Y tế Việt Nam - Hướng dẫn chẩn đoán bệnh hô hấp (2022).
2. Mayo Clinic - "Wheezing: Causes and Treatment" (2023).