Hormone tăng trưởng (GH) đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển chiều cao, trao đổi chất và hệ cơ xương của trẻ. Tuy nhiên, khi chỉ số GH vượt ngưỡng bình thường, trẻ có thể đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe. Bài viết này sẽ giải thích nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý khi trẻ có hormone tăng trưởng cao.
### **1. Nguyên nhân khiến hormone tăng trưởng cao ở trẻ**
- **Khối u tuyến yên**: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Khối u lành tính (adenoma) tại tuyến yên kích thích sản xuất GH quá mức.
- **Hội chứng McCune-Albright**: Một rối loạn di truyền hiếm gặp gây tăng tiết hormone.
- **Suy dinh dưỡng hoặc stress kéo dài**: Cơ thể trẻ có thể tiết GH nhiều hơn để bù đắp thiếu hụt năng lượng.
- **Dậy thì sớm**: Quá trình dậy thì sớm đôi khi kéo theo sự biến động hormone, bao gồm cả GH.
### **2. Dấu hiệu nhận biết**
- **Tăng trưởng chiều cao đột ngột**: Trẻ cao vượt trội so với bạn cùng trang lứa.
- **Biến dạng xương**: Tay/chân to bất thường, khuôn mặt thô.
- **Đau khớp, yếu cơ**: Do xương phát triển nhanh hơn cơ bắp.
- **Mệt mỏi, đau đầu**: Khối u tuyến yên có thể chèn ép dây thần kinh.
### **3. Ảnh hưởng lâu dài**
Nếu không được điều trị kịp thời, GH cao có thể dẫn đến:
- **Bệnh to đầu chi (Acromegaly)**: Xương mặt và tứ chi biến dạng khi trưởng thành.
- **Tiểu đường type 2**: GH làm tăng kháng insulin.
- **Tim mạch**: Huyết áp cao, phì đại cơ tim.
### **4. Chẩn đoán và điều trị**
- **Xét nghiệm máu**: Đo nồng độ GH và IGF-1 (hormone liên quan đến GH).
- **Chụp MRI/CT**: Phát hiện khối u tại tuyến yên.
- **Phương pháp điều trị**:
- **Thuốc ức chế GH**: Somatostatin hoặc Pegvisomant.
- **Phẫu thuật**: Loại bỏ khối u nếu có.
- **Xạ trị**: Áp dụng khi phẫu thuật không hiệu quả.
### **5. Lưu ý cho phụ huynh**
- Theo dõi sát sao tốc độ tăng trưởng của trẻ.
- Duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng, tránh thực phẩm chứa hormone tổng hợp.
- Đưa trẻ khám nội tiết nếu nghi ngờ dấu hiệu bất thường.
**Tài liệu tham khảo**:
1. Bệnh viện Nhi Trung ương Hà Nội - Hướng dẫn chẩn đoán rối loạn nội tiết ở trẻ em (2023).
2. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) - Báo cáo về rối loạn tăng trưởng ở trẻ.
3. Hiệp hội Nội tiết Nhi khoa Quốc tế - Khuyến cáo điều trị hormone tăng trưởng.