U nang sôcôla (hay còn gọi là u nang lạc nội mạc tử cung) là một loại u nang hình thành trong buồng trứng do mô nội mạc tử cung phát triển bất thường. Tên gọi "sôcôla" xuất phát từ màu sắc đặc trưng của dịch trong nang, thường có màu nâu sẫm giống sôcôla. Đây là một trong những biến chứng phổ biến của bệnh lạc nội mạc tử cung, ảnh hưởng đến 1-2% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.
**Nguyên Nhân Hình Thành U Nang Sôcôla**
U nang sôcôla liên quan trực tiếp đến bệnh **lạc nội mạc tử cung** – tình trạng mô nội mạc (lớp lót bên trong tử cung) phát triển ở các cơ quan khác như buồng trứng, ống dẫn trứng. Trong chu kỳ kinh nguyệt, những mô này vẫn chảy máu nhưng không thể thoát ra ngoài, tích tụ lại và tạo thành nang chứa dịch. Các yếu tố làm tăng nguy cơ bao gồm:
- Rối loạn hormone estrogen.
- Di truyền (gia đình có người mắc lạc nội mạc tử cung).
- Hệ miễn dịch suy yếu.
**Triệu Chứng Thường Gặp**
- **Đau bụng kinh dữ dội**: Cơn đau lan sang vùng lưng dưới hoặc đùi.
- **Đau khi quan hệ tình dục**.
- Kinh nguyệt không đều, ra máu nhiều.
- Khó thụ thai (30-50% trường hợp vô sinh có liên quan đến lạc nội mạc tử cung).
**Chẩn Đoán U Nang Sôcôla**
Bác sĩ thường kết hợp nhiều phương pháp:
1. **Siêu âm đầu dò âm đạo**: Phát hiện kích thước và vị trí nang.
2. **Xét nghiệm máu CA-125**: Đánh giá dấu hiệu viêm.
3. **Nội soi ổ bụng**: Xác định mức độ lan rộng của lạc nội mạc.
**Phương Pháp Điều Trị**
- **Thuốc hormone**: Giảm estrogen để ngăn nang phát triển (ví dụ: thuốc tránh thai, progesterone).
- **Phẫu thuật nội soi**: Loại bỏ nang, bảo tồn buồng trứng cho phụ nữ có kế hoạch sinh con.
- **Cắt bỏ buồng trứng/tử cung**: Áp dụng khi nang lớn, tái phát nhiều lần.
**Phòng Ngừa Biến Chứng**
- Khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/lần.
- Theo dõi sớm các triệu chứng đau vùng chậu kéo dài.
- Duy trì lối sống lành mạnh, giảm căng thẳng.
**Tài Liệu Tham Khảo**
1. Bộ Y tế Việt Nam - Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị lạc nội mạc tử cung (2022).
2. Mayo Clinic - "Chocolate Cysts: Symptoms and Treatment" (https://www.mayoclinic.org).
3. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) - Báo cáo về bệnh phụ khoa (2023).