Viêm vùng chậu (Pelvic Inflammatory Disease - PID) là tình trạng nhiễm trùng cơ quan sinh sản nữ, thường do vi khuẩn lây qua đường tình dục hoặc từ âm đạo lan lên. Đây là bệnh lý phổ biến cần điều trị kịp thời để tránh biến chứng như vô sinh hoặc đau vùng chậu mãn tính. Vậy cephalosporin - một nhóm kháng sinh phổ biến - có phải là lựa chọn hiệu quả?
### **1. Cơ chế tác dụng của cephalosporin**
Cephalosporin là nhóm kháng sinh beta-lactam, có khả năng tiêu diệt vi khuẩn bằng cách phá vỡ thành tế bào. Chúng hiệu quả với nhiều chủng Gram dương và Gram âm, bao gồm:
- **Neisseria gonorrhoeae** (gây bệnh lậu)
- **Chlamydia trachomatis** (khi kết hợp với doxycycline)
- Một số vi khuẩn kỵ khí
Theo WHO, cephalosporin thế hệ 3 (như ceftriaxone) kết hợp với doxycycline là phác đồ đầu tay cho viêm vùng chậu do lậu cầu hoặc chlamydia.
### **2. Khi nào cephalosporin được chỉ định?**
- **Viêm vùng chậu cấp tính**: Ceftriaxone (tiêm bắp) + doxycycline (uống) trong 14 ngày.
- **Nhiễm trùng nặng**: Kết hợp metronidazole để diệt vi khuẩn kỵ khí.
- **Dị ứng penicillin**: Cephalosporin là lựa chọn thay thế an toàn.
**Lưu ý**:
- Cần xét nghiệm vi khuẩn để điều chỉnh phác đồ.
- Tuân thủ đủ liệu trình, ngừng thuốc sớm gây kháng thuốc.
### **3. Trường hợp không nên dùng cephalosporin**
- Dị ứng với beta-lactam: Gây phản ứng sốc phản vệ.
- Nhiễm vi khuẩn kháng thuốc: Như MRSA (tụ cầu vàng kháng methicillin).
- Viêm vùng chậu do lao hoặc nấm: Cần thuốc đặc hiệu.
### **4. Giải pháp thay thế**
- **Azithromycin**: Hiệu quả với chlamydia.
- **Fluoroquinolones** (ví dụ: levofloxacin): Dùng khi cephalosporin không đáp ứng.
- **Kháng sinh phổ rộng**: Kết hợp trong điều trị nội trú.
### **5. Phòng ngừa viêm vùng chậu**
- Sử dụng bao cao su khi quan hệ.
- Khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/lần.
- Điều trị sớm nhiễm trùng đường sinh dục.
### **Kết luận**
Cephalosporin là nhóm kháng sinh quan trọng trong điều trị viêm vùng chậu, đặc biệt khi kết hợp với doxycycline. Tuy nhiên, hiệu quả phụ thuộc vào chẩn đoán chính xác nguyên nhân và tuân thủ phác đồ. Để tránh kháng thuốc, người bệnh cần tham vấn bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại kháng sinh nào.
---
**Tài liệu tham khảo**:
1. WHO Guidelines for the Treatment of Pelvic Inflammatory Disease (2021)
2. Hướng dẫn điều trị của Bộ Y tế Việt Nam (2023)
3. Hiệp hội Sản Phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG, 2022)